68 GODINA OD INVAZIJE NA NORMANDIJU, 6. JUNI 1944.

     U noći 5. na 6. juni 1944., poletelo je više od 400 savezničkih aviona sa više od 15 hiljada padobranaca 101. i 82. Američke padobranske divizije i 6. Britanske padobranske divizije.

     Plan akcije bio je da se zaustavi mogući nemački protivnapad na najveću pomorsku invaziju u istoriji, poznatu kao operacija "Overlord", a sam dan početka kao "dan D". 101. Padobranska divizija američke vojske označila je početak operacije, pošto su prvi iskočili. Padobranske jedinice spuštene su u unutrašnjost Normandije, iza neprijateljskih položaja kako bi štitile levi, desni bok i sredinu od mogućih protivunapada na zonu invazije. Akcija padobranaca je u suštini uspela, ali su pretrpeli velike gubitke od oko 4.500 ljudi, što poginulih, što ranjenih.

     

     Posle padobranske akcije, u zoru  6.6.1944. preko kanala La Manš iz Engleske u okupiranu Francusku krenula je sigurno najveća invazijska sila. Više od 3 miliona vojnika krenulo je sa istim ciljem: osloboditi Evropu i srušiti Hitlerov "Atlantski bedem". Plaže Normandije podeljene su kodnim imenima: Juno, Sword, Omaha, Utah i Gold. Juno je bila dodeljena 3. Kanadskoj diviziji, koja je ustvari jedina i uspela obaviti primarni cilj, iako je problem bio u tome što je more na tom području bilo puno grbena, pa su morali krenuti na plimu, što je rezultiralo potapanjem velikog broja desantnih brodova, jer nisu videli mine. Zadatak 3. Britanske divizije bio je iskrcavanje se na plažu kodnog imena "Sword" i  sastati se sa 6. Britanskom padobranskom divizijom, zauzeti grad Ouistreham, gde je i došlo do prvih većih sukoba ovih jedinica sa neprijateljem. Na plaži "Gold" 50. Britanska divizija i 8. Oklopna brigada izgubile su veliki broj vozila zbog mina i lošeg vremena, ali uspele su da osvoje grad Arromanches i tamo uspostave bazu. Sigurno najgora, 3 kilometara duga i puna visokih stena bila je plaža "Omaha" dodeljena 29. Američkoj diviziji. Zbog niske oblačnosti bombardovanje nemačkih položaja nije uspelo, a nemirno more je učinilo svoj posao. Ovaj krvavi sukob je došao do tolike katastrofe da se je već u devet sati htelo prekinuti zauzimanje plaže, a preživele poslati na druge položaje. Ali na kraju američki Rendžeri su se uspeli probiti, zauzeti uporišta na stenama i nekako omogućiti iskrcavanje ostalim vojnicima. Na plaži "Utah" potpuno drugačija priča, gde su Nemci pružali slab otpor, tenkovi su očistili put pešadiji od mina, a 30.000 američkih vojnika i 3.500 vozila sukobilo se sa neorganizovanim i bezuspešnim nemačkim napadima. Savezničke snage su zauzele nemačke položaje i spojile su se sa padobranskim jedinicama.

     Na plažama su nemačke snage postavile oko 6 miliona mina i potopile polja u Normandiji da bi se onemogućilo sletanje savezničkih aviona. U početku su Nemci mislili da je ceo desant varka, ali je već bilo kasno kada su shvatili što se događa. Do 11.6. u Normandiju se iskrcalo oko 326.000 vojnika.

     Bitka za Normandiju se vodila 1944. godine između snaga nacističke Nemačke i Saveznika, koje su sačinjavali vojnici SAD-a, Velike Britanije, Francuske, Kanade i u manjem broju Novog Zelanda, Australije, Poljske i Norveške.


     Još 1943. na konferenciji u Teheranu dogovoreno je otvaranje novog fronta na zapadu, da bi oslabio nemački pritisak na sovjetsku ofenzivu na istoku. Zbog iskrcavanja u Italiju krajem 1943., invazija je odložena za sredinu 1944. Kao komandant operacije postavljen je proslavljeni američki general Dvajt D. Ajzenhauer, a kodno ime operacije je bilo "Overlord".

     Najlogičnije i pre svega najidealnije mesto bilo je deo jedne pokrajine u Francuskoj pod nazivom Pas de Calais, ali baš na tom mestu nemačka obrana bila je najjača, pošto je ovo bilo najbliže mesto od Velike Britanije do Francuske. Kasnije je utvrđeno, a i tako je odabrano da najmanje utvrđeno mesto - Normandija bude mesto invazije. Kao za svaku operaciju, pa tako i ovu, vremenski uslovi su vrlo važni tj. ključni delovi za uspeh. Vreme je trebalo biti mirno, mesec barem napola pun. Trebala je biti oseka, koja je lagano išla prema plimi, kako bi se videle barikade i mine na obali. Idealni uslovi su bili na datume 5., 6., 7., 19., i 20. juni, a odluka je pala na zoru, 6.30 h, 6.6.1944. Pošto je bio očekivan i priželjkivan veliki uspeh ove operacije, ona je zahtevala veliku pripremu i trening Saveznika. Trening koji je održan u velikoj tajnosti, bio je dug, realističan i težak. Za potrebe vojske preseljeno je oko 3 hiljade civila sa engleskih obalskih područja. Vođena je velika briga o tajnosti zbog uspeha operacije. Izumljene su mnoge inovacije, kao što je "plivajući tenk", zapravo običan Šerman sa propelerom i gumenom ogradom, što mu je omogućavalo plutanje, takav tenk se zvao "DD" tenk. Da bi zavarali  protivnika, Saveznici su napravili lažne, tzv. "fantomske" tenkove, koji su iz vazduha nemačkim pilotima izgledali kao pravi. Objavljena je lažna invazija na Norvešku. Učestalo je bombardovana cela Francuska da Nemci ne bi posumnjali u pripremu za desant, ustvari samo 1/3 bombi je bačena na Normandiju. Gađane su prometne mreže, radarski centri, vojne baze i artiljerijski položaji. Gađane su i plaže, zbog zaklona vojnicima, ali su promašene za nekoliko kilometara.

     Do 1944. Evropa je bila Hitlerova gotovo neosvojiva "tvrđava", zaštićena sa zapada "Atlantskim zidom" – najvećim sistemom vojnih utvrđenja u istoriji. Nemci su teško utvrdili plaže, prekrivene su bodljikavom žicom i minirane, napravljena su topovska uporišta, rovovi i mitraljeska gnezda.


     Iako su saveznički gubici bili veliki, njihovo prodiranje u samo srce Rajha nije se moglo zaustaviti. U avgustu 1944. oslobođen je Pariz, a do kraja godine cela Francuska. U proleće 1945. saveznička vojska je prešla Rajnu i počela zauzimati delove nemačke teritorije.

(www.dsr.bloger.hr)