NA DANAŠNJI DAN, 24. MART

BORIS DVORNIK

1401 - U pohodu kroz Aziju i Sredozemlje tatarski vojskovođa Tamerlan osvojio je Damask.


1603 - Umrla je engleska kraljica Elizabet I. Engleska je tokom njene 45-godišnje vladavine postala vodeća zemlja u proizvodnji tekstila i vune, osnovala je prvu koloniju u Severnoj Americi - Virdžiniju, utemeljila Istočnoindijsku kompaniju, a britanski morepolovci, trgovci i gusari stvorili su temelje buduće britanske imperije. Presto je nasledio škotski kralj Džejms VI, čime je, kao Džejms I, objedinio englesku i škotsku krunu. Zajednički parlament osnovan je 1707, kada su se dve zemlje ujedinile u Veliku Britaniju.


1736 - U Budimu je mučenjem na točku ubijen vođa srpskih ustanika Pera Segedinac koji je 1735. u Pomorišju, Bačkoj i Posavini podigao Vojvođane protiv Austrije. Moriški komandant je opevan u narodnim pesmama, a Laza Kostić je napisao dramu "Pera Segedinac".


1882 - Nemački bakteriolog Robert Koh objavio je da je izolovao bakteriju koja izaziva tuberkulozu, kasnije nazvanu "Kohov bacil".


1882 - Umro je američki pisac Henri Vodsvort Longfelou, autor epske poeme "Hijavata", u kojoj je prikazao folklorno bogatstvo severno-američkih Indijanaca.


1891 - Velika Britanija i Italija su postigle sporazum o granicama kolonija u području Crvenog mora.


1905 - Umro je francuski pisac Žil Vern koji je svojim naučno-fantastičnim romanima odigrao veliku ulogu u popularizaciji nauke i predvideo mnoga naučna dostignucga. Napisao je 57 romana od kojih su najpoznatiji ("Put oko sveta za 80 dana", "Dvadeset hiljada milja pod morem", "Put na Mesec", "Put u središte Zemlje", "Pet nedelja u balonu").


1945 - Američke i britanske trupe su u Drugom svetskom ratu prešle reku Rajnu i nastavile prodor u unutrašnjost Nemačke.


1945 - U Beogradu je potpisan sporazum vlade Demokratske Federativne Jugoslavije i Uprave UN za pomoć i obnovu (UNRA). Sporazumom je predviđeno da UNRA pomogne u hrani, lekovima, obući i odeći, i da uputi stručnjake za obnovu poljoprivrede, industrije i saobraćaja u Jugoslaviji.


1962 - Umro je švajcarski fizičar, balonista i istraživač morskih dubina Ogist Pikar, profesor Univerziteta u Briselu. Godine 1931. postao je prvi čovek koji je dospeo u stratosferu, popevši se balonom do 15.780 metara. Od 1938. spuštao se batiskafom 48 puta u okeanske dubine i do 4.000 metara.


1972 - Velika Britanija je uspostavila direktnu kontrolu u Severnoj Irskoj da bi sprečila sukobe paravojnih grupa katolika i protestanata.


1976 - U Argentini je vlast preuzela vojna hunta generala Horhea Videle, a predsednica Isabela Peron je uhapšena.


1976 - Umro je britanski feldmaršal Bernard Lo Montgomeri, jedan od vodećih savezničkih vojskovođa u Drugom svetskom ratu. Pobeda njegove Osme armije nad Afričkim korpusom nemačkog feldmaršala Ervina Romela u bici kod El Alamejna krajem 1942, preokrenula je tok rata u Africi.


1980 - U El Salvadoru zahvaćenom građanskim ratom, ubijen je najglasniji kritičar vojnih vlasti u toj zemlji, nadbiskup San Salvadora, Oskar Arnulfo Romero. Smrt uticajnog i popularnog borca za reforme i ljudska prava izazvala je zaoštravanje krize.


1989 - U vodama Aljaske brod "Ekson Valdez" ispustio je više od četiri miliona tona nafte.


1990 - Šri Lanku je napustilo 2.000 indijskih vojnika, poslednjih iz kontingenta od 50.000, koji su dve i po godine bezuspešno pokušavali da savladaju oružanu pobunu tamilskih separatista protiv centralnih vlasti u Kolombu.


1999 - U 20.00 časova snage NATO počele su napad iz vazduha na SR Jugoslaviju. Tokom 78 dana akcije pod nazivom "Milosrdni anđeo", u kojoj je učestvovalo 19 zemalja, poginulo je više od 1.000 ljudi, a nekoliko hiljada je ranjeno. Teško su oštećeni vojni i civilni objekti, a šteta je procenjena na oko 30 milijardi dolara.


1999 - Vlada SR Jugoslavije proglasila je ratno stanje.


2000 - Lideri Evropske unije su na sastanku u Lisabonu usaglasli novu strategiju za Balkan - jačanje veza sa opozicijom i civilnim društvom u Srbiji u cilju postizanja demokratskog preobražaja u celoj SR Jugoslaviji.


2002 - Po prvi put u 74-godišnjoj istoriji Oskara, dvoje glumaca crnaca dobili su tu nagradu za najbolju mušku i žensku ulogu: Denzel Vošington za ulogu u filmu "Dan obuke" i Hale Beri za ulogu u filmu "Bal čudovišta".


2003 - Zupanijski sud u Rijeci (Hrvatska) osudio je bivšeg hrvatskog generala Mirka Norca na 12 godina zatvora zbog zločina nad Srbima u Gospiću 1991. godine.


2006 - Posle skoro četiri decenije kampanje za nezavisnost Baskije, oblasti na severu Španije, separatistička organizacija ETA objavila je trajni prekid vatre i najavila borbu demokratskim sredstvima.


2008 - Umro je Boris Dvornik, jedan od najpoznatijih glumaca u istoriji Hrvatske i Jugoslavije. Najširu popularnost stekao je ulogama u TV serijama "Naše malo misto", "Kapelski kresovi" i "Velo misto".