NA DANAŠNJI DAN, 23. MART

FRANCUSKI PISAC
ANRI BEJL STENDAL

809 - Umro je bagdadski kalif Harun al-Rašid. Tokom vladavine od 786. do 809. uspešno je ratovao protiv Vizantije i Hazara, razmenjivao je poslanice i darove sa Karlom Velikim i održavao diplomatske odnose sa Kinom. Njegov lik idealiziovan je u arapskoj narodnoj poeziji i "Pričama iz hiljadu i jedne noći". 
 

1391 - Umro je Tvrtko I Kotromanić, bosanski ban od 1353, a od 1377. kralj. Najmoćniji bosanski vladar krunisan je u manastiru Mileševi uzevši titulu kralja Srbije i Bosne, čemu je 1382. dodao titulu kralja Dalmacije, Hrvatske i Primorja. Njegovom smrću okončano je širenje i uspon bosanske države. 


1765 - Britanski parlament doneo je Zakon o taksama, namećući dažbine i američkim kolonijama. 


1801 - U zaveri dvorskih oficira ubijen je ruski car Pavle I Petrovič Romanov. Nasledio ga je sin Aleksandar I. 


1842 - Umro je francuski pisac Anri Bejl Stendal, začetnik velike epohe francuskog realizma i jedan od tvoraca realističkog i psihološkog romana ("Crveno i crno", "Parmski kartuzijanski manastir", "Lisjen Leven"). 


1861 - Ujedinjena Italija formirala je prvu vladu, a prvi premijer postao je grof Kamilo Benso di Kavur, istaknuti borac za ujedinjenje Italije. 


1863 - Rođen je srpski geolog Svetolik Radovanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Univerziteta u Beogradu, prvi ministar privrede u Srbiji. Reformisao je srpsko rudarsko i šumarsko zakonodavstvo, a 1892. je sa geologom Jovanom Žujovićem osnovao Srpsko geološko društvo. 


1903 - U demonstracijama oko 5.000 studenata, đaka i radnika protiv apsolutističkog režima srpskog kralja Aleksandra Obrenovića, koje su organizovali studenti-socijalisti Dimitrije Tucović i Triša Keclerović, u Beogradu je u sukobu sa policijom poginulo pet, a ranjeno šest ljudi. Uhapšeno je više od 120 demonstranata, protiv 27 podignuta je optužnica, a Tucović i Keclerović su morali da emigriraju. 


1910 - Rođen je japanski filmski režiser Akira Kurosava, koji je proslavio japansku kinematografiju, jedini režiser dobitnik dva Oskara za najbolji inostrani film ("Rašomon", "Sedam samuraja", "Krvavi presto", "Kagemuša"). 


1912 - Rođen je nemački inženjer Verner fon Braun, konstruktor raketnih projektila "Fau-1" i "Fau-2", kojima je u Drugom svetskom ratu bombardovana Velika Britanija. Posle rata emigrirao je u SAD, gde je rukovodio proizvodnjom raketnih projektila "Redstoun" i "Jupiter C", kojim je 1958. lansiran prvi američki veštački satelit "Eksplorer-1". 


1918 - Gigantski nemački top "Velika Berta" je u Prvom svetskom ratu bombardovao Pariz sa više od sto kilometara razdaljine. 


1919 - Benito Musolini osnovao je u Milanu Fašističku partiju. 


1945 - Počela je Bitka na Rajni u Drugom svetskom ratu, između saveznika i Nemačke, završena u aprilu pobedom savezničkih snaga. 


1950 - Stupila je na snaga Konvencija o osnivanju Svetske meteorološke organizacije i taj dan se obeležava kao Svetski meteorološki dan. 


1953 - Umro je srpski vajar Đorđe Jovanović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, profesor i direktor Umetničke škole u Beogradu, tvorac bista mnogih državnika, vojskovođa, naučnika, umetnika i više javnih spomenika. 


1956 - Pakistan je prema novom ustavu postao Islamska Republika. 


1966 - Kanterberijski nadbiskup sastao se u Rimu sa papom. To je bio prvi susret dva crkvena poglavara od osnivanja Anglikanske crkve pre 400 godina. 


1983 - Umro je dr Barni Klark, prvi čovek kojem je ugrađeno veštačko srce. Klark je sa veštačkim srcem živeo 112 dana. 


1994 - Predsednički kandidat vladajuće Revolucionarne institucionalne partije Meksika Luis Donaldo Kolosio ubijen je na predizbornom mitingu u Tihuani. 


1999 - Predsednik SR Jugoslavije Slobodan Milošević odbio je, nakon višednevnih pregovora s međunarodnim posrednicima, uključujući i specijalnog izaslanika SAD Ričarda Holbruka, mirovni plan za Kosovo i razmeštanje stranih trupa u pokrajini. Generalni sekretar NATO-a je potom aktivirao naredbu o otpočinjanju vazdušnih udara na SR Jugoslaviju, koji su počeli narednog dana. 


2001 - Nakon 15-godišnje misije u svemiru, ruska svemirska stanica "Mir", koja je svojevremeno Rusiji donela status "svemirske sile" uništena je potapanjem u Tihom okeanu. 


2003 - Na referendumu preko 92 odsto građana Slovenije izjasnilo se za ulazak te zemlje u Evropsku uniju. 


2006 - Južnoafrikanac Majk Horn i Norvežanin Borg Ousland prvi su ljudi koji su skijama prešli preko zamrznutog Arktičkog okeana, čime su okončali ekspediciju dugu 1000 km – od severnog Sibira do Severnog pola. 


2010 - Predsednik SAD Barak Obama potpisao je istorijski zakon o zdravstvenoj zaštiti koja se proširuje na desetine miliona Amerikanaca i kojim se sprečavaju zloupotrebe osiguravajućih kompanija. 


2011 - Umrla je američka glumica i jedna od najvećih holivudskih zvezda Elizabet Tejlor. Dobitnica je dva Oskara za uloge u filmovima "Ko se boji Virdžinije Vulf" i "Butterfiled 8", a zapažene uloge ostvarila je i u filmovima "Mačka na usijanom limenom krovu", "Kleopatra", "Div", "Lesi se vraća kući".